ΠΕΤΡΟΣ Ι. ΦΙΛΙΠΠΟΥ -ΑΓΓΕΛΟΥ "Πέτρος Αν. Φουρίκης (1878-1936) ΑΝΑΛΕΚΤΑ" ΑΩ
Πέτρος Αν. Φουρίκης (1878-1936) ΑΝΑΛΕΚΤΑ
Ο Σαλαμίνιος αρχαιολόγος – ιστορικός- λαογράφος – γλωσσολόγος
του ΠΕΤΡΟΥ Ι. ΦΙΛΙΠΠΟΥ -ΑΓΓΕΛΟΥ
ΑΩ Εκδόσεις -2017
“Μεσ’ στη Κουτάλα σαν βρεθώ
το Ντάγλα σαν περάσω
κι ωριαντικρύσω το Πανί
του Πάνα το παλάτι
και χαμηλά τα κάτασπρα
σπιτάκια σου χωριό μου,
τα μάτια μου βουρκώνουνε
και η ψυχή δακρύζει
σα ναχα χρόνια να σε δω
ολάκερη μια ζήση.”
Γεώργιος Ι. Κώνστας - “Θέρος – Τρύγος – Πόλεμος”
Οι ρίζες. Η καταγωγή. Η προέλευση. Οι πρόγονοι. Ο τόπος. Λέξεις που μας συγκινούν και συντονίζουν την ανάγκη μας να ανήκουμε κάπου. Κι αυτή η ανάγκη είναι πρωτογενής και όχι τυχαία. Από τα πρώιμα ιστορικά χρόνια, οι έννοιες της φυλής, της φατρίας, της γενιάς έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη συγκρότηση των κοινωνιών1, στην οικονομική και κοινωνικοπολιτική τους οργάνωση, αλλά και στην χάραξη νέων γραμμών στους πρωτόλειους χάρτες του κόσμου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ακριβών πατρίδων.
Η σπουδαιότητα των όμοιων χαρακτηριστικών, των κοινών βιωμάτων μέσω των ηθών και των εθίμων, έχει τεράστια σημασία στην κατανόηση της ύπαρξης μας και κατ’ επέκταση της θέσης μας σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Οι δεσμοί αίματος είναι κυρίαρχοι εκ φύσεως. Λειτουργούν ως ασπίδα προστασίας στο άγνωστο και ως εστία πατρογονικής θαλπωρής και ασφάλειας.
Κάπως έτσι έδρασε εντός μου το νέο βιβλίο που επιμελήθηκε ο κος Πέτρος Ι. Φιλίππου – Αγγέλου, αρχαιολόγος – ιστορικός, νυν αντι-περιφερειάρχης στο νομό Αττικής με μεγάλη αυτοδιοικητική εμπειρία ως Δήμαρχος στα Καλύβια Θορικού και στη συνέχεια στον Καλλικρατικό δήμο Σαρωνικού, μα πάνω απ’ όλα o άνθρωπος που εκδηλώνει μέσα από τις πολιτιστικές ενέργειες του μεράκι κι αγάπη για τον τόπο και την καταγωγή του.
Ως Μεσογείτισσα (κατά το ήμισυ Αρβανίτισσα) ανακάλυψα μέσα από το βιβλίο "Πέτρος Αν. Φουρίκης (1878-1936) – ΑΝΑΛΕΚΤΑ", έναν σπουδαίο επιστήμονα τον Πέτρο Φουρίκη με καταγωγή από την Σαλαμίνα. Ο αείμνηστος υπήρξε αρχαιολόγος, ιστορικός, λαογράφος και γλωσσολόγος, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αρβανίτικη διάλεκτο η οποία ήταν και γλώσσα καταγωγής του. Με την συστηματική του μελέτη και εργασία έθεσε ουσιαστικά τις βάσεις για την Αρβανιτολογία στην Ελλάδα2.
Στις 570 σελίδες του βιβλίου, παρατίθενται δημοσιευμένες και αδημοσίευτες μελέτες του έργου του, των οποίων το σπουδαίο πολιτιστικό νόημα αξίζει να ταξιδέψει μέσα στο ρου της καταγεγραμμένης λαογραφίας αλλά και ελληνικής ιστορίας, καθώς το αρβανίτικο στοιχείο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του εθνικού μας ιστορικού παζλ.
Για όσους από εμάς είχαμε την τύχη να μεγαλώσουμε με παππούδες που μιλούσαν αρβανίτικα, το βιβλίο θα λειτουργήσει ως αναφλεκτήρας γλυκών αναμνήσεων, τόσο από τα αρβανίτικα τραγούδια – στιχάκια, όσο κι από τα παραμύθια τα οποία καταγράφονται μέσα σε αυτό. Η θεματολογία ίσως να διαφέρει από εκείνα που εμείς ακούγαμε, οι λέξεις όμως με τον χαρακτηριστικό τρόπο που εκφράζονται αναδύουν την ίδια ζεστασιά με εκείνη που κρύβει η ανάμνηση του μαντηλιού της πλιάκας με τα κρυμμένα ψιλά κοτσίδια των μπαμπακένιων μαλλιών της, της γλύκας της μουσούντας και της θρούμπας, της θεόρατης ντεραυλής και των κόκκινων ντενεκέδων που είχαν μέσα τους φυτεμένα κοράλλια.
Στο βιβλίο επίσης υπάρχει μια από τις καλύτερες δημοσιευμένες μελέτες του Πέτρου Φουρίκη για την Καταγωγή των Αρβανιτών με τίτλο: “Πόθεν το Εθνικόν Αρβανίτης”, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Αθηνά” το 1932 και δι΄ αυτής εξετάζεται με πολύ εμπεριστατωμένο τρόπο η πορεία του ονόματος “Αρβανίτης” μέσα στο χρόνο.
Άνθρωποι όπως ο Φουρίκης αποτελούν σημαντικά κεφάλαια και στο πολιτιστικό και στο επιστημονικό πεδίο αφού με την ακούραστη εργασία τους αλλά και επιμονή τους, κατόρθωσαν να αφήσουν σπουδαία παρακαταθήκη στοιχείων και σκέψεων, ώστε να μην χαθούν παντελώς κάποιες “δύσκολες” ιστορικές περίοδοι αλλά και πολιτισμικά δεδομένα του έθνους μας που υπό άλλες συνθήκες θα προσπερνούσαμε κάτω από το πρίσμα της αδιαφορίας ή και της άγνοιας.
Στο σημείο αυτό δεν μπορώ να παραλείψω το καλοδουλεμένο αποτέλεσμα του βιβλίου από τις ΑΩ εκδόσεις, οι οποίες δεν μας έχουν συνηθίσει σε κάτι λιγότερο.
Συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές αυτής της προσπάθειας και ειδικά στον κο Φιλίππου, που κρατά υψηλά το αίσθημα του ερευνητή και τιμά καθετί που προσδίδει γνώση στην καταγωγή και στον τόπο του.
Είθε οι άνθρωποι να συνεχίσουν αφήνουν ένα χνάρι στο χρόνο που θα δείχνει στις μελλοντικές γενιές το δρόμο το σωστό.
Ματίνα Κ. Καρελιώτη
Καλύβια, 29 Οκτ’ 2017
1Θ. ΒΕΡΕΜΗΣ, Ι. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Σ. ΖΟΥΜΠΑΚΗ, ΕΛ. ΖΥΜΗ, Θ. ΙΩΑΝΝΟΥ, Α. ΜΑΣΤΡΑΠΑΣ, Ελληνική Ιστορία, Ο αρχαίος Ελληνικός Κόσμος, ΕΑΠ, ΠΑΤΡΑ 2002,, τ.Α’, σελ. 79
2 ΠΕΤΡΟΣ Ι. ΦΙΛΙΠΠΟΥ -ΑΓΓΕΛΟΥ, Πέτρος Αν. Φουρίκης (1878-1936) -Ανάλεκτα, ΑΩ ΕΚΔΟΣΕΙΣ , ΚΑΛΥΒΙΑ 2017,